GEBELİK VE AŞILAR / Dr. Yıldız KARAHAN
‘’Aşı Hayat Kurtarır!’’
Gebelik süreci şüphesiz, insan hayatının en özellikli, en karmaşık ve hatta en mistik dönemidir. Gebeler, biz hekimlerin en hassasiyetle yaklaştığımız hasta popülasyonunu oluşturur. Gebelik ve doğum üzerine saatlerce konuşabilir, sayfalarca yazı yazabiliriz ancak; bu yazıda yalnızca ‘’Gebelik ve Aşılar’’ konusunu ele alacağız.
Gebelik Döneminde Aşılar;
- Tüm gebelere yapılması önerilen aşılar
- Gebelikte kontrendike olan aşılar
- Risk durumuna göre yapılması önerilen aşılar
- Yeterli düzeyde kanıt ve öneri bulunmayan aşılar
- Grupta Bulunan Aşılar
*Tetanoz, Difteri ve Aselüler Boğmaca/Pertussis (Tdap) Aşısı: Anneye, daha önceden Tdap aşısı yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, 27-36. gebelik haftasında tek doz olarak uygulanır. Her gebelikte tekrarlanır.
*Tetanoz ve Difteri (Td) Aşısı: 15-49 yaş aralığındaki tüm kadınlar için 5 doz erişkin Td aşı takvimi mevcuttur. Aşılanması tamamlanmış gebelerin bebekleri neonatal tetanoza karşı korunmaktadır. Gebelik öncesi dönemde aşılanmamış kadınların ise gebelikte iki doz Td aşısı alması gerekmektedir. Aşının 1. ve 2. dozu arasında en az 4 haftalık bir zaman dilimi olmalıdır. Aşı, gebeliğin herhangi bir haftasında uygulanabilir. Ancak annenin antikor yanıtını en üst düzeye çıkarmak için optimal zaman gebeliğin 27-36. haftalarıdır. Annede antikor yanıtı oluşup, bebeğe pasif antikor geçişinin sağlanabilmesi için doğumdan en az iki hafta önce aşılanma tamamlanmalıdır.
*İnaktif İnfluenza (Grip) Aşısı: Tüm gebelere, tek doz olacak şekilde yapılır. Gebeliğin her hangi bir haftasında, her hangi bir trimesterda uygulanabilir. Her gebelikte tekrarlanmalıdır.
- Grupta Bulunan Aşılar
Genel prensip olarak canlı aşılar gebelikte yapılmamalıdır. Reprodüktif çağdaki bir kadına canlı aşılardan herhangi birinin uygulanması halinde 4 hafta süre ile gebelikten kaçınılmalıdır.
*Kızamık, Kızamıkçık ve Kabakulak (KKK) Aşısı
*Varisella (Su çiçeği) Aşısı
*Herpes Zoster (Zona) Aşısı
*Canlı İnfluenza Aşısı
*Oral Polio Aşısı
*Human Papillomavirus (HPV) Aşısı: Aşı serisine başlandıktan sonra gebelik oluştuysa 3 dozluk serinin rapeli gebelik tamamlandıktan sonraya ertelenir.
- Grupta Bulunan Aşılar
Bu grup aşılar rutin olarak tüm gebelere yapılmayıp, risk durumuna göre yapılan aşılardır.
*Hepatit B Aşısı: Risk grubunda olup (mesleki risk ya da eşinin hepatit B pozitif olması gibi bir durumun olması), bağışıklığı olmayan gebelere 2. ve ya 3. trimesterda hepatit B aşısı yapılabilir.
*Kuduz Aşısı: Kuduz şüpheli temas durumunda gebelere yapılabilir.
*Hepatit A Aşısı: Yüksek riskli bir durumun söz konusu olduğu, bağışıklığı olmayan gebelere uygulanabilir.
- Grupta Bulunan Aşılar
*Konjuge Pnömokok (KPA13) Aşısı ve Polisakkarit Pnömokok (PPA23) Aşısının gebelikte uygulanması ile ilgili yeterli düzeyde kanıt ve öneri bulunmamaktadır.
Gebelerin aşılanması ile anne ve bebek, gelişmesi muhtemel morbidite ve mortalite riskine karşı korunmaktadır. Ancak unutmamamız gereken konu esasında en ideal yaklaşımın, gebelik öncesinde kişinin bağışıklanmasıdır. Aşılarının tamamlanmış, antikor yanıtı oluşmuş bir şekilde ve planlanmış bir gebelik hem anne hem de bebek için en uygun yaklaşımdır.
Sağlıklı bir gebelik ve sağlıklı bebekler için Aile Sağlığı Merkezlerinde, Aile Hekimleri ve Aile Sağlığı Çalışanlarınca gebelik öncesi danışmanlık hizmeti verilmekte, gebelik oluştuktan sonra ise gebe izlemleri yapılmaktadır.
Not: Bu yazıda aşıları gebelik özelinde ele aldık. Aşılar konusuna genel bakış için ‘’Bir Flakon Mucize’’ başlıklı yazıyı, Buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.
Dr. Yıldız KARAHAN
DİYAHED Eğitim Komisyonu Üyesi
Kaynaklar;
T.C. S.B. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi. Ankara. 2009
T.C S.B Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Aşı Portalı. https://asi.saglik.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
Robert E Rakel, D. P. (2019). Aile Hekimliği. Güneş Tıp Kitabevleri. S377-378
Akpınar, E. (2019). Aile Hekimliğinde Güncel Yaklaşımlar. Ankara:Akademisyen Kitabevi. S258-259