AŞI KANSERİ ÖNLER Mİ? / Dr. Yıldız ATİK
Enfeksiyon hastalıkları ile mücadelede en önemli enstrümanımız olan aşı; tüm dünyada her yıl milyonlarca insanı ölüme ve hastalıkların kalıcı sekellerine karşı korumaktadır. Aşı ile önlenebilir hastalıklar kapsamında ele aldığımız enfeksiyon hastalıkları etkenleri, insan vücudunda farklı mekanizmalar kanalıyla ilgili dokularda neoplastik değişimler yaparak kansere yol açabilir. Hepatit B virüsü zemininde gelişen Hepatoselluler Karsinom (HCC) bu duruma bir örnektir. –Ancak tabii HCC gelişimi için pek çok risk faktörü bulunmakla birlikte, başka bir yazıda detaylı olarak ele alınacaktır.-
Bu yazıda Human Papilloma Virus (HPV) ile ilişkili kanserler ve HPV aşılarını konuşacağız.
HPV, deri ve anogenital bölgedeki mukozaları tutarak enfekte eden, zarfsız çift sarmal DNA virüsüdür. Yaklaşık iki yüz alt tipi bulunan virüsün, yirmi civarında farklı türü genital enfeksiyonlara yol açar. HPV’nin düşük riskli alt tipleri genital siğillere neden olurken, yüksek riskli alt tipleri serviks kanseri başta olmak üzere vulva, vajen, orofarenks, anüs ve penis kanserleri ile ilişkilendirilmektedir.
Sık karşılaşılan enfeksiyonlardan biri olmasına karşın, doğal yolla hastalığın geçirilerek edinilen bağışıklık yanıtı zayıftır. Hastalığı geçirmek yeterli düzeyde antikor oluşturmaz. Ayrıca HPV, latent enfeksiyon nedeni olup re-enfeksiyon riski yüksektir. Bu nedenlerden dolayı seropozitiflere de aşı önerilmektedir.
HPV AŞI TİPLERİ
Üç tip aşı mevcuttur. Rekombinan yolla elde edilmiş olup, virüsün dış membran proteinini içerir.
1. Bivalent HPV Aşısı: Tip 16 ve 18’ i kapsar.
2. Quadrivalent HPV Aşısı: Tip 6, 11, 16 ve 18’i kapsar.
3. Nonavalent HPV Aşısı: Tip 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58’i kapsar.
POZOLOJİ
Amerikan Kanser Derneği ile Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC: Centers for Disease Control and Prevention) önerileri doğrultusunda kız ve erkek çocuklara, genç kadın ve genç erkeklere uygulanabilir. Ancak şu detaya dikkat etmeli; Bivalent tip aşı yalnızca kadınlar için onay almışken (9-26 yaş aralığındaki kadınlar), Quadrivalent (9-26 yaş aralığındaki erkek ve kadınlar) ve Nonavalent (9-15 yaş aralığındaki erkekler, 9-26 yaş aralığındaki kadınlar) tip aşılar hem kadın hem erkekler için onay almıştır.
Aşı takvimi yaşa göre düzenlenir.
*9-14 yaş aralığı: 0. ve 6. aylarda olmak üzere 2 doz şeklinde uygulanır. Her üç aşı tipi için de bu takvim geçerlidir.
*15-26 yaş aralığı: -Bivalent HPV Aşısı : 0. , 1. ve 6. aylarda olmak üzere 3 doz şeklinde uygulanır.
-Quadrivalent ve Nonavalent HPV Aşıları: 0. , 2. ve 6. aylarda olmak üzere 3 doz şeklinde uygulanır.
* Uygulama yolu: Deltoid bölgeye intra muskuler olarak uygulanır.
AYRICA;
Aşılı kadınlar, aşının içermediği bir alt tip ile enfekte olabileceğinden ya da aşı öncesi enfekte olmuş olabileceğinden, serviks kanseri tarama programları aşılamadan bağımsız olarak devam etmelidir.
Gebelik döneminde aşı yapılmamalıdır. 3 dozluk seriye başlanmış olması halinde kalan dozlar gebelik sonrasında yapılmalıdır.
Laktasyonda yapılabilir.
Canlı aşı olmadığından, immun yetmezlikli kişiler için bir kontrendikasyon yoktur ancak immun yanıtın düşük olabileceği dikkate alınmalıdır.
Dr. Yıldız ATİK